29 Mart 2024

EzineTürk

Haberin Doğru Adresi

Troya’nın Gizemli Katmanları

Sizce bir uygarlık kaç defa yıkılıp kurulabilir? İstilalar veyahut doğal afetler sonucunda yıkılan ve tekrardan kurulan Truva(Troya), bilinen katmanlarıyla 9 tanedir. Zor olsa gerek yeniden inşası ve yaşaması. Geçmişin, yaşanmışlığın üzerine kurulan yeni hayatlar, yeni alanlar. Her yeni kurulmada yeni gelişmeler gözlenmiştir Troya’da. İlk katmandan itibaren düzenin ve planlı yapılaşmanın görüldüğü Troya’da geçmişi gözler önüne sermektedir.

Troya’nın kimi katmanını savaş yok etti, kimi katmanını yangın, kimi katmanını ise deprem yok etti. Troya, yine de kurulup yaşam mücadelesine, hayatına devam etti. Şimdi sırasıyla, bu yaşamın bizlere bıraktıklarına göz atalım.

Troya’nın dokuz katmanı;

 

  • Troya 1 (M.Ö. 3000 – 2500)
  • Troya 2 (M.Ö. 2500 – 2200)
  • Troya 3 (M.Ö. 2200 – 2050)
  • Troya 4 ( M.Ö. 2052 -1900)
  • Troya 5 (M.Ö. 1900 – 1800)
  • Troya 6 (M.Ö. 1800 -1260)
  • Troya 7 B1(M.Ö. 1260 – 1190)
  • Troya 7 B2(M.Ö. 1190 – 1100)
  • Troya 8 ( M.Ö. 700 – 350)
  • Troya 9 ( M.Ö. 350 – M.S. 400)

Troya 1. Katmanı (M.Ö. 3000 – 2500)

I.tabakanın oluşum süreci Erken Bronz Çağında gerçekleşmiştir. İlk katman alanı küçük olduğu bilinmektedir. Nüfus olarak düşündüğümüzde de zaten büyük alana yayılmanın anlamı olmadığı o dönem için gözlemlenmektedir. Dışarıdan gelecek olan saldırılara karşılıkta surları güçlendirmişler ve güneyde iki tane kule ile giriş yerine destekleme yapılmıştır. İlk planlı ev örneklerinin görüldüğü Troya’nın 1. Katmanında ‘’megaron’’ tarzı yapı görülmüştür. Megaron en basit ve eski yapı tarzıdır. Dikdörtgen taban ile ön dehlize sahip ve bu dehlizi ayıran bir kapının yer aldığı, içinde bir ocak bulunan, tavanı ahşap malzemeyle örtülü bir yapı türüdür. Mermerden ve kireç taşından yapılan bazı figürler bulunmuştur.

Bu katmanın yok oluşu da trajik olacaktır ki büyük yangın sonucunda gerçekleşmiştir. Trajik olmasının sebebiyse dışarıdan bir saldırı beklenmesine karşılık yıkılışın yangından olması sebebidir.

Troya 2. Katmanı Troya 2 (M.Ö. 2500 – 2200)

Troya’nın önemli katmanlarından biriside bu katmandır. İlk katmana göre biraz daha geniş alana kurulmuştur. Yeniden surlar inşa edilmiştir. Kentin planlanmasında yeniden megaron tarzı görülmüştür. Bu yerleşim tarzı, kent planlamacılığında önemli bir yere sahip olmuştur. Birinci katmanın kültürünün yürütüldüğü de söylenebilir. Katmanda bakırdan yapılan kaplar bulunmuştur. Troya’da ilk kez altın ve gümüşün kullanıldığı bir katmandır.

Bu önemli katmanın tarih sahnesinden yok oluşu ise istilaların çokluğuyla ve gücün kırılmasıyla, ikinci katmanın artık yıkılışı söz konusu olmuştur.

Troya 3. Katmanı (M.Ö. 2200 – 2050)

Bu çağdan itibaren 4. ve 5. Katmanda Troya’nın en parlak dönemi yok olmuştur. Gelişme sürecinin yok olmakla geçiren Troya’nın bu katmanında yaşam tarzı fazla değişmemiştir. Katmanda sokakların olduğu ve yan yana kurulu küçük evlerin var olduğu saptanmıştır. Surların yapı malzemesi taştır. Troya’da tekrardan kaplar, maşrapalar ve kaseler bulunmuştur.

Troya 4. Katmanı ( M.Ö. 2050 -1900)

Bu katmanın önceki katmanlardan fazla bir farklı yoktur. Ancak bu katmanda sur duvarları bulunamamıştır. Kerpiçten, bitişik şekilde kurulan evler vardır. Troya’da bu evlerin avlularında kubbeli fırınlara rastlanmıştır.

Troya 5. Katmanı (M.Ö. 1900 – 1800)

Beşinci katman geçiş katmanıdır. Orta Tunç Çağı’na geçiş olarak bilinir ve altı yapıdan oluşmuştur. Surlara pek özen gösterilmemiştir yani basit bir sur yapımı vardır. Evlerin yapımı dördüncü katmanda olduğu gibi molozlarla yapılmış ve yan yana bulunan evlerdir. Kubbeli fırınların sayısı artmıştır. Fırın sayısının artmasında Troya’da gerek yaşam tarzının değişmesi gerekse beslenmenin gelişmesi görülmektedir.

Troya 6. Katmanı (M.Ö.  1800 -1260)

Günümüze kadar gelen sur duvarlarının yapıldığı dönem olarak bilinir. Beş kapılı ve altı bölümden oluşmuştur. Gözetleme kulesi tarzında, bütün platoyu gören bir yüksek sur vardır. Birinci bölüm olarak adlandırılmıştır. Yapılan evler ve surlar işçiliğin gerçekten kaliteli bir dönemi olduğunu yansıtmaktadır.

Troya’nın altıncı katmanında, tepenin üst kısımlarında önemli yapıları ve sarayları bulunmaktadır. Akropolis’te bulunan eserler Helenistik dönemde, Athena tapınağı yapılırken ve Roma dönemin genişletilirken tahrip edilmiştir. Schliemann, kazılarını gerçekleştirirken tahrip edilmeyen kısımları bu esnada yok etmiştir.

Bu kazıların zararlarını tartışmamıza gerek yok zannediyorum. Çünkü plansız yapılan kazılar tarihi eser sayılacak bu yapıtlara zarar vermekte ve onarılamaz zarar vermektedir. Ustalıkla yapılan yapılar ve düzenli kent planlamasıyla buna ek olarak kaliteli işçilikle, surların dikkat çekmesi kaçınılmazdır. Altıncı katman olarak Troya, diğer antik kentlerin en güzeli olarak kabul edilmektedir. Troyalılar bu dönemde kültürel olarak altın çağını yaşamıştır.

Altıncı katmanın tahribatı büyük bir depremle olmuştur.

Troya 7. B1 Katmanı (M.Ö.  1260 -1190)

Bu katmanda Troya’da seramik alanında 6.katmandaki gibi bolca olduğu görülmektedir. Seramik işçiliği Troya’nın uzman olduğu ve kaliteli ürünlerin yapıldığı bilinmektedir.  Bazı taşların duvarlarda kullanıldığı görülmüştür.

Efsanevi Troya Savaşı bu katmanda ve bu yıllar arasında geçtiği kabul görülmektedir. Bu kabul görüş Yunan Mitolojisinin Kronolojisine denk düşmektedir. Eğer böyle ise savaşın bu katmanı yıktığını göstermektedir. Bazı iskeletler sokak yapılarında bulunmuş ve çene ile kafa tası kemikleri kırık şekildedir.

Troya’nın bu katmanında mimari olarak yapılaşmasında bir artış görülmektedir. Bunun sebebi olarak yapılan Troya Savaşı’yla değişimin gerekli olduğu fark edilmiştir. Evlerini ve surlarını tekrar onarmaya başlamışlardır. Sanat eseri olarak pek fazla bir şey bulunamamıştır. Bu dönem de yangınlar sebebiyle zarar görmüştür.

Troya 7. B2 Katmanı (M.Ö.  1190 -1100)

Troya’nın bu katmanında 6.katmandan itibaren ilk kez bir kültürel farklılık olmuştur. Sıradan yapılan çanak, çömlek ve kap gibi eşyaların artık daha estetik yapılmaya başlanmıştır. Seramik kullanımını artırmışlardır. Mimari yapı olarak evlerinde planlarında değişiklikler gözlemlenmiştir. Bu dönemde Troya’da Balkan kökenli insanların yaşadığı ön görülmektedir. Bu katmanında yok oluşu 7. Katmanın B1’inde yaşandığı yangınlar sonucunda yok olduğu bilinmektedir.

Troya 8. Katmanı ( M.Ö. 700 – 350)

Bu katmanda Helenistik uygarlığın izleri görülmektedir. İlk eserlerine Yukarı Temenos denmiştir. Kentin güney batısında ortaya çıkarılmıştır. Ortasında sunak taşının olmasıyla Helenistik dönemi yansıtmaktadır. Bu sunak taşından iki tane vardır ve o da Roma dönemine aittir.  Katmanın güneydoğusunda, bu döneme ait Athena Tapınağı bulunmaktaydı. Büyük İskender zamanına ait olan bu eser  , komutanlarından Lysimakhos zamanında yapılmıştır.

Troya 9. Katmanı ( M.Ö. 350 – M.S. 400)

Bu katmanın eser verenleri Roma dönemine aittir. Roma İmparatoru Sezar , Troya’ya katkılar sunmuştur fakat Roma İmparatorluğu’nun, Troya için katkısı İmparator Augustus tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu dönemde yeni eserler verilmesine karşılık olarak, var olan eserlerin restorasyonu yapılmış ve daha da genişletilmiştir.

 

About Post Author