VETERİNER HEKİM RABİA ÇEVİK ; "UYUZ HASTALIĞI KORONAVİRÜS SÜRECİNDE TEKRAR GÜNDEME GELDİ"

Uyuz tüm hayvan türlerinde görülen, bulaşıcı, parazitik ve en önemlisi zoonoz (hayvandan insana geçebilen) bir deri hastalığıdır. Hayvan türüne göre ortaya çıktığı dönemler farklılık gösterebilir. Örneğin koyunlar özellikle soğuk havalarda, hayvanların toplu olduğu ve ortam şartlarının iyi olmadığı durumlarda uyuz hastalığına yakalanırken; köpekler havaların ısınması ile ortaya çıkan kene, pire gibi parazitlerin yaygın olarak uyuz hastalığına ortam oluşturması ve sıcak havanın yarattığı stresin deri direncini düşürmesi sonucu uyuz hastalığına yakalanırlar. Uyuz etkenleri genellikle hayvanlar arasında çok hızlı ve kolay bir şekilde yayılmaktadır. Bulaşmada direk temasın yanı sıra çevre de önemli rol oynamaktadır. Örneğin kedi ve köpeklerde kirli taraklar uyuz hastalığının yayılmasında büyük öneme sahiptir. Çiftlik hayvanlarında ise yetersiz besleme, kötü ve kirli ahır koşulları, rutubet, hayvanlar arası sıkı temasa neden olan kalabalık barındırma şartları uyuz hastalığı için hazırlayıcı faktörlerdir.

Uyuz da ortaya çıkan belirtiler etkenin türüne göre değişmekle birlikte yaygın olarak kaşıntı, kepeklenme, kıl dökülmesi ve gri-kahverengimsi kabuklanmalardır. Şişmiş ve kalınlaşmış olan deri kaba bir görünüm almaktadır. Deri bütünlüğünün bozulması ile bakteri kaynaklı enfeksiyonlarında hastalığın seyrine eklenmesi ile lezyonlar pis kokulu ve akıntılı bir hal alabilir. Eğer lezyonlar bütün vücuda yayılırsa hayvanlar kilo kaybetmekte ve hatta nadir de olsa ölüm görülebilmektedir.

Diğer bazı hastalıklar da uyuza benzer belirtiler ortaya çıkarabilmektedir. Bu sebeple hastalığın kesin teşhisi için diğer hastalıklar hakkında da bilgi sahibi olunması gerekir. Örneğin, deri üzerinde bitlerin erişkinlerinin veya yumurtalarının görülmesiyle bunların neden olduğu yüzeysel kaşıntı ve egzema, uyuz hastalığından ayırt edilebilmektedir. Mantar enfeksiyonlarında ise derinin bazı bölgelerinde kıl dökülmesi ve gri veya sarımsı yuvarlak kabuklanmalar görülmektedir.

Peki uyuzun bulaşmasını engellemek için hangi önlemler alınmalıdır? Korunmada ahır ve barınakların şartları ayrıca kullanılan malzemelerin temizliği çok önemlidir. Diğer bir yandan birim alanda fazla hayvan bulundurulmasından kaçınılması da korunma için önerilmektedir. Özellikle yaz aylarında hayvanların dış parazit mücadelesi mutlaka yapılmalıdır. Hastalık ortaya çıktığı takdirde mutlaka antiparaziter uygulamalar yapılmalıdır ancak sadece bir kez yapılan tedavi ile uyuz hastalığının kontrol altına alınamayacağı unutulmamalıdır. Bu sebeple hastalığa neden olan türün biyolojik yaşamı ve uygulanan ilacın etki şekli gibi faktörler dikkate alınarak tedaviler belirli aralıklarla tekrarlanmalıdır.

Uyuz hastalığı toplum sağlığı açısından özellikle geçirdiğimiz bu zorlu süreçte tekrar gündeme gelmiştir. Covid-19 sürecinde hastanelere başvuran uyuzlu vaka sayılarında fazlaca artış gözlemlenmiştir. Bunun yanı sıra uyuz teşhisi konmuş ve tedavisi uygulanmış ancak uygulanan tedaviye ve mevcut ilaçlara direnç gelişmesi sonucu tedaviye yanıt vermeyen uyuz hastalarının sayısı da oldukça artmıştır. Karantina kapsamında dışarı iletişiminin kesilmesi ve aile bireylerinin birbiri ile temasının artmasının bir sonucu olarak aile içi bulaş vakalarına daha sık rastlanıldığı tıp doktorları tarafından bildirilmektedir.Uyuz hastalığından korunmak için temizliğe dikkat edilmesi, stresten uzak durulması ve bağışıklığın desteklenmesi önerilmektedir.